Shabby Chic is van alle tijden. Antiek heeft immers al sinds mensheugenis een chique imago. Antieke voorwerpen, zo is de gedachte, zijn overblijfselen uit lang vervlogen tijden waarin men nog een meer verfijnde smaak had en meer waarde hechtte aan het uitgebreid decoreren van huizen, kamers, meubels en andere eigendommen. Voor wie geen antiek in huis heeft zijn antiek ogende voorwerpen een goed alternatief. Het gebruik om nieuwe voorwerpen een antieke en vaak ook ietwat versleten look te geven staat bekend als Shabby Chic. Er zijn weinig dingen die men niet in Shabby Chic stijl kan uitvoeren. In dit Ideabook staan Shabby Chic muurkasten en muurplanken centraal.
Shabby Chic is in de kern een imitatie van antiek. Door kasten en meubels volgens traditionele en historische kunststijlen te decoreren en deze tegelijkertijd een verweerde look te geven, probeert met de knusse sfeer die men met antiek associeert over te brengen. Om te begrijpen welke sfeer Shabby Chic over tracht te brengen behandel ik eerst een gaaf exemplaar van een in brocante stijl ingericht muurkastje. Dit witgeverfde houten kastje met allerlei schappen en laatjes, gevuld met aardewerk, porseleinen vaatwerk, een modelscheepje en wat nog meer roept associaties op met het huis van opa en oma waar je vroeger zo graag kwam. Een nostalgisch gevoel.
Dit is een voorbeeld van echt antiek. Deze etagère is afkomstig uit het Frankrijk van Napoleon III (1852-1870) en is contemporain met de victoriaanse periode in Engeland. Bij antiek denkt men meestal aan voorwerpen uit deze periode, de late negentiende eeuw. Deze etagère is nog in redelijk goede staat. De decoraties aan de poten en aan de bovenkant van de kast zijn nog intact en nog altijd even sfeervol, al is de zwarte verf wat dof geworden. Een etagère dient om voorwerpen uit te stallen. Welke voorwerpen men uitstalt is aan de eigenaar. Het kunnen boeken zijn, beeldjes, vaatwerk, rariteiten, noem maar op. Dat wat men in de etagère uitstalt bepaalde mede de brocante ambiance.
Dit bureau is een goed voorbeeld van écht Shabby Chic. Een bureau in deze stijl, ook wel bekend als een 'bureau découpage', heeft op zichzelf al een antieke uitstraling. Deze uitstraling wordt nog versterkt doordat er is gekozen voor ruwe houten planken beschilderd met een zachte, pastelgroene kleur. Deze specifieke pastelgroene tint doet het altijd goed bij Shabby Chic meubelen. Andere kleuren die het goed doen zijn magenta, lila, hemelsblauw en citroengeel. Zolang het zachte pastelkleuren zijn en zolang ze zijn aangebracht op ruwe houten planken is het goed. De landkaarten die in de stoel en op het bureaublad verwerkt zijn geven het meubelstuk een modern tintje, maar de kaarten kunnen ook associaties opwekken met een victoriaanse avonturier.
Wat gebeurt er als je het knusse muurkastje uit het eerste voorbeeld honderd jaar laat hangen zonder het te onderhouden? De planken gaan verweren, de kleuren vervagen, de kast gaat er steeds groezeliger uitzien. Dat is het effect dat Shabby Chic beoogt. Dit effect kan men op verschillende manier bewerkstelligen. Zoals ik bij het vorige voorbeeld al heb uitgelegd is het gebruik van ruwe planken en pasteltinten een goed begin. Bij het schilderen kan men ook opzettelijk bepaalde delen van de kast onbeschilderd laten of overschilderen met een grijze of bruine tint, om zo de indruk te creëren dat de oorspronkelijke houtkleur onder de verweerde verflaag tevoorschijn is gekomen.
Een gouden regel bij Shabby Chic is dat, hoewel de bouwmaterialen en de verf zo verweerd mogelijk moet ogen, het voorwerp zelf er wel stijlvol en kunstig uit moet zien. Shabby Chic is immers zowel chique als shabby. Een goed voorbeeld is dit sfeervolle muurkastje. Simpel qua ontwerp, maar versierd met kaarsen en wijnglazen die associaties oproepen met een chique diner. Het kleine laatje aan de onderkant geeft extra charme aan het verder zo simpele muurkastje.
Een andere manier om de indruk van verweerd hout te versterken is door planken in verschillende tinten te gebruiken, zoals bij deze muurkast het geval is. Mooi is ook het samenspel tussen de verticale planken aan de muur en de horizontale planken die de verschillende potjes en flesjes dragen. Een muurkast als deze is ideaal voor in de keuken. Ook hier geldt weer dat wat men in een muurkastje of op een muurplank zet mede de sfeer bepaalt.
Minimalisten heb je overal, dus ook binnen de Shabby Chic stroming. Met slechts één horizontaal aan de muur gemonteerde plank – ruw, onbewerkt en met de typerende verweerde look - creëer je in een handomdraai een uitstalplek voor al je prullaria en nuttige en minder nuttige gebruiksvoorwerpen. Een muurplank als deze komt het beste uit de verf in een witte, minimalistisch ingerichte kamer waarin veel gebruik is gemaakt van hout.
Kleine metalen haakjes zijn erg handig. In principe kan men alle voorwerpen die een lus hebben eraan ophangen: jassen, tassen, vaatdoeken en handdoeken. Wie wel eens een antiek ingerichte keuken heeft gezien, weet misschien wel dat in veel ouderwetse keukens ook de pannen, pollepels en gardes aan haakjes aan de muur hingen. Nog steeds zijn veel pannen en het grotere keukengerei uitgerust met een gat aan het uiteinde van de steel. Het is dus nog steeds mogelijk om op een eenvoudige manier een antieke ambiance te creëren in de keuken. Zoals je ziet kan men zelfs kopjes ophangen aan de haakjes.
Hier nog een goed voorbeeld van een Shabby Chic 'kopjeskapstok'. Over de keuze van het bouwmateriaal en het gebruik van verf is duidelijk goed nagedacht. Deze muurplank is gemaakt van hout en precies zo beschilderd dat het lijkt alsof de verf in de loop der decennia op een natuurlijke manier verweerd is. De keuze voor een zachtgele tint bovenop een roodbruin, bijna roestkleurig houtoppervlak maakt bovendien dat de muurplank van metaal lijkt te zijn gemaakt. Of is de muurplank van metaal gemaakt en is deze in houtkleuren beschilderd? Ik durf het niet met zekerheid te zeggen.
We sluiten af met een muurkastje dat men als een kunstwerk op zich mag beschouwen. Het 'shabby' element is hier tot in het extreme doorgevoerd. Planken van ongelijke lengtes en vormen, beschilderd in een ongebruikelijke blauwtint waaronder de onderliggende kleuren van het natuurlijke hout nog goed te zien zijn: geen fabriek en geen timmerman zou dergelijke muurkasten maken. Het lijkt eerder een knipoog te zijn naar de Shabby Chic stroming. De schoonheid zit het in de overdreven 'shabbiness'.