HET VERHAAL VAN LODEWIJK
Bij het ontvangen van de uitnodiging van een besloten wedstrijd voor de inrichting van het nieuwe
universiteitsrestaurant van de Universiteit Utrecht in de binnenstad, werd ons onmiddellijk duidelijk
dat dit een bijzondere opdracht was om verschillende redenen. De belangrijkste om op te noemen zijn
uiteraard de Universiteit Utrecht als bijzondere opdrachtgever en de opdracht zelf, namelijk het
inrichten van een 800m² groot studentenrestaurant in verschillende aaneengekoppelde monumentale
panden in de binnenstad van Utrecht.
Aangezien niemand bij ons op bureau de binnenstad van Utrecht echt kende, besloten we een gids in
te huren van het architectuurcentrum Aorta, om ons een rondleiding te geven op locatie.
Het bestaande monumentale gebouwencomplex was prachtig, fase 1 en fase 2 van de nieuwe
universiteitsbibliotheek waren reeds in gebruik (fase 3 was o.a. de inrichting van het
universiteitsrestaurant), het architectenbureau Grosfeld van der Velde Architecten was er schitterend
in geslaagd om het programma en de monumentaliteit met elkaar te verzoenen. Alleen al het bezoek
aan de bibliotheek vormde voor ons een meer dan geslaagd bezoek aan Utrecht.
De panden aan de Drift gebouwd in originele Nederlandse bouwstijl bleken beschermd door
monumentenzorg, Vooral de tijdelijke inrichting tot het paleis van Lodewijk Napoleon, broer van
Bonaparte, sprak onmiddellijk tot de verbeelding. Wat een geschiedenis, wat een pracht en praal
moet hier aanwezig geweest zijn.
Na het bezoek met de architectuurgids, werd de potentie van deze opdracht helemaal helder, wij
moesten de grandeur van de ooit rijke geschiedenis van de panden op een hedendaagse manier zien
terug te brengen!
De indelingsschema's van het 800m² grote universiteitsrestaurant waren al zowel door de
horeca-adviseur, als door het architectenbureau uitgewerkt, waarvan verwacht werd, dat wij daarop
onmiddellijk konden mee van start gaan. Hoewel wij de correctheid van deze indeling op zich niet in
vraag stelden, vonden wij dat we op zoek moesten gaan naar alternatieve indelingen, vooral omdat
wij dan ook zelf deze indeling ons eigen konden maken. Een oefening waarna evengoed zou kunnen
blijken dat de bestaande indeling ook onze voorkeur geniet. We gaven onszelf dan ook de vrijheid niet
beperkend, maar heel onbevooroordeeld verschillende indelingen te testen. Eenvoudige maar heldere
uitgangspunten die we onderzochten, waren het voorzien van zitplaatsen voor studenten aan de
ramen, het bundelen van de personeelruimtes en het zoeken naar de juiste positie van het
uitgifteplein. Onze studies werden door de opdrachtgever en het team van adviseurs goed ontvangen, waaruit zelfs
een voor iedereen betere indeling naar voren kwam.
Tegelijkertijd zochten we naar historische interieurelementen uit de periode van de Gouden Eeuw in
de Nederlanden, die we als inspiratie konden gebruiken om op een hedendaagse manier
architecturaal te herinterpreteren: houten en stenen vloeren, houten lambrisering, stofferingen,
houten balkenstructuren, wandmotieven,…
In onze zoektocht naar de geschiedenis van het gebouw vonden we ook een historisch grondplan van
het voormalig paleis, dit gaf ons de mogelijkheid om ruimtes naar hun destijdse originele functie terug
te benoemen, zoals “De Voorkamer” en “Het Salon”. Aanvullend noemden wij het te voorziene
uitgifteplein “De Keuken”, en de twee achterste ruimtes “De Eetkamer” en “Het Kabinet”.
Deze benamingen worden boven de doorgangen van elke ruimte weergegeven. Dit geeft naast een
extra benadrukking van de kamerstructuur ook de mogelijkheid aan studenten om gemakkelijk met
elkaar af te spreken in het restaurant.
De indeling volgens kamerstructuur sluit aan bij de visie van monumentenzorg om de originele
indeling van de panden te respecteren. In tegenstelling tot het zoeken naar maximale openheid en
een uniforme materialisering zoals in hedendaagse architectuur vaak voorkomt, vormt de
kamerstructuur in dit project een rijkelijke diversiteit aan verschillende ruimtes en diverse materialen
die elkaar ondersteunen en versterken.
Door het introduceren van deze kamers was het voor ons voor de hand liggend om elke ruimte een
eigen sfeer toe te kennen, om de studenten een waaier aan verschillende sferen te bieden. Zo kunnen
zij kiezen waar ze op dat moment wensen te vertoeven.
DE VOORKAMER
De Voorkamer vormt de hoofdtoegangsruimte van het restaurant, deze ruimte verdiende dan
ook een monumentale uitstraling als ontvangstruimte.
Het rooster van balken aan het plafond, verwijst naar typische plafondbalkstructuren uit het
verleden. De balken verbergen zowel constructieve stalen balken, als luchtkanalen voor de
ventilatie van de ruimte.
Het wegwerken van de verlichting op een indirecte manier en de akoestisch absorberende
spuitpleister in de bovenliggende vlakken, zorgen er mee voor dat de vormentaal van het
raster zuiver blijft.
Patronen van plafond en vloer zijn identiek en versterken onderling het ruimtelijk gevoel. De
keuze voor 2 verschillende afwerkingen van Belgische hardsteen (in heel de bibliotheek was al
Belgische hardsteen geplaatst in fase 1 en 2) benadrukt het patroon.
Verschillende indelingen werden onderzocht, maatwerk zoals de zitcoupés werd bedacht om
intimiteit te creëren vlak naast de hoofdcirculatie door de Voorkamer naar de achterliggende
kamers.
Zowel het vaste als het losse meubilair met onder andere stoelen, maatwerk en standaard
tafels, de lange zitbank en de zitcoupés zijn allemaal in eik uitgevoerd. De stoffering in 2
grijstinten, is opgedeeld in een stoffering met gesloten afwasbare textuur onderaan, en een
open akoestisch absorberende stof bovenaan, zo kan akoestiek en onderhoud beiden
gerespecteerd worden.
De 4 kunstwerken boven de lange zitbank zijn van gerenommeerd kunstfotograaf Hendrik
Kerstens. Een Amsterdams fotograaf, die zijn dochter op een hedendaagse manier
fotografeert met een sterke verwijzing naar het werk van Johannes Vermeer. Zijn
herinterpretatie op de schilderkunst uit de Gouden Eeuw past perfect binnen ons concept.
HET SALON
De “lichte” Voorkamer heeft het Salon als “intiemere” tegenhanger, dit contrast tussen de
twee aangrenzende ruimtes werkt aanvullend.
De positionering van het Salon aan de Drift werkt zowel overdag als 's avonds uitnodigend
naar de straat toe.
De houten vloer en lambrisering in donker getinte eik, verwijst naar een
mozaïek-parketpatroon dat werd uitvergroot. Dit doorlopend parketpatroon geeft de
ruimte een geborgenheid. Door de verspringing in plafondhoogte in de ruimte vormt de
lambrisering één sterke lijn in de ruimte en creëert zo een menselijke schaal.
De verlichting in de ruimte bestaat uit spots die dieperliggend zijn geplaatst, de
positionering van de spots is functioneel bepaald boven de tafelvlakken en de bar.
Hierdoor ontstaat een bundel van licht enkel op de plaatsen waar het functioneel nodig is,
en blijft de rest van de ruimte eerder donker.
Door een eigen toegang aan het Salon toe te voegen kan het Salon 's avonds open blijven
zonder afhankelijk te zijn van de rest van het gebouw waardoor het zijn functie als
bar/lounge optimaal kan benutten.
In het lichtgevend volume zitten alle personeelsfuncties vervat, zoals de spoelkeuken met
aan de gangzijde naar de Voorkamer een innamepunt voor de afwasband.
Dit volume is afgewerkt met een lichtwand die bestaat uit cnc-gefreesde volkernpanelen
bekleed met laminaat, omwille van stootvastheid. De grafiek is een uitvergroting van het
motief van een papieren onderlegger. De verlichting is op de achterzijde van de
volkernpanelen geplaatst en bestaat uit energiezuinige block-leds. Hierdoor ontstaat de
meest ideale lichtspreiding. De panelen waarop het licht terug reflecteert in de ruimte, zijn
akoestisch absorberende panelen.
De verschillende zitmogelijkheden zoals loungeplekken met lage tafeltjes, stoelen aan
lange tafels en barkrukken aan hoge tafels bieden een boeiende variatie aan studieplekken
voor studenten.
DE KEUKEN
Het uitgifteplein, werd door ons “Keuken” genoemd en is opgevat als een dienstkeuken
uit de Gouden Eeuw. De houten kasten waarin koelmeubels zijn verwerkt, de massief
stenen togen, de doorhangende wand als afzuigkap en de centrale tafel als soeptafel
dragen aan dit gevoel bij.
Door het zoeken naar de juiste verhoudingen en het doorgedreven detailleren van de
standaard uitgiftemeubels leidt dit tot een uitgifteplein met een heldere uitstraling
zonder in te boeten aan functionaliteit.
Het grootformaat tegels op de vloer en de daarop uitgelijnde wandbetegeling
vervolledigen de sfeer van de Keuken.
De historische ramen naar de aangrenzende binnenpatio en de monumentale originele
deuren, dragen bij tot de sfeer en uitstraling van deze ruimte als authentieke
overgebleven elementen.
DE EETKAMER
De Franse invloed die de panden gekend hebben wordt in de laatste twee ruimtes
opnieuw tot leven gewekt.
Een parketpatroon in Hongaarse punt dat in de Franse geschiedenis veelvuldig werd
toegepast is uitvergroot en resulteert in een hedendaags vernieuwend effect. De
overige ruimte elementen zoals stoelen, tafels, gordijnen en wandstoffering zijn qua
kleurschakeringen sterk op elkaar afgestemd.
De indirecte verlichting versterkt het in elkaar overvloeien van de verschillende
elementen.
De originele Franse moulures op het plafond zijn gerestaureerd en worden door
cirkelvormige strakke pendelarmaturen centraal uitgelicht.
De bloemenwand is geïnspireerd op de rijk gedecoreerde bloembehangen uit de
Franse stijlperiode.Het traditioneel behangmotief met rozen werd uitvergroot en
grafisch pixelmatig opgebouwd met kleine cirkels .
De multifunctionaliteit die in deze ruimte gevraagd werd, wordt mede bereikt door
het kiezen voor stapelbare stoelen en inklapbare tafels, waardoor deze ruimte volledig
vrij gemaakt kan worden.
De vormgeving van de stoelen verwijst op een abstracte manier naar de Franse
stoelen van die tijd.
De keuze voor gordijnen uit screenstof in deze ruimte, geeft een heel andere sfeer,
dan de screens die voorzien zijn in de andere ruimtes. Tevens dragen zij bij tot de
Franse sfeer die deze ruimte uitstraalt.
HET KABINET
Het Kabinet is een verlengde ruimte van de Eetkamer en verbindt de patio tevens met
het restaurant.
Op de wanden zijn micro geperforeerde panelen aangebracht die functioneren als
akoestische lambrisering. Door deze wanden in de ruimte te introduceren werd ook
de asymmetrische vorm van de ruimte opgelost.
Een centrale ronde tafel vormde de sterkste indeling voor deze ruimte. De gouden
plafondkoepel werd uitgelijnd op en versterkt de vorm van de tafel.
De volledig met indirecte verlichting uitgelichte ruimte, vormt z'n hoogtepunt in de
spot die centraal in de tafel zit en via het gouden plafondvlak in de ruimte reflecteert.
Door de dubbele glazen deur tussen het Kabinet en De Eetkamer is deze ruimte
volledig afsluitbaar en kan deze gebruikt worden als stille studiewerkplek of als
vergaderzaal.